چکیده

1- مقدمه استفاده از پرتوهای یونیزان به منظور تشخیص ناهنجاری های استخوانی همواره مورد توجه پزشکان و جراحان بوده است. این امر موجب گسترش استفاده از دستگاهای رادیولوژی (نظیر رادیوگرافی دیجیتال و سی تی اسکن) به عنوان مدالیته استاندارد تشخیص این ناهنجاری ها شده است(1). تصویر برداری استریورادیگرافی(EOS) روش تصویربرداری جدیدی است که با استفاده از دو تیوب اشعه X از کل بدن در نماهای مختلف تصویربرداری می کند و بعد از بازسازی تصاویر امکان دستیابی به تصاویر سه بعدی را فراهم می آورد. از مزایای اصلی این روش تصویربرداری در مباحث حفاظت پرتوی کاهش قابل توجه دوز بیماران در مقایسه با سایر مدالیته ها می باشد (2). با توجه به آثار احتمالی تابش و اهمیت توجه به سطوح پایین تابش در مباحث حفاظت پرتوی، هدف این مطالعه، تخمین دوز معادل و ریسک سرطان ناشی از تصویر برداری EOS در ارگان های مختلف بدن می باشد. 2- روش انجام تحقیق در این مطالعه 120 بیمار که تحت آزمون های رایج رادیوگرافی EOS شامل تکنیک تمام بدن، ستون فقرات و پایین تنه قرار گرفته بودند، به تفکیک جنس و در سنین بین 3 تا 80 سال مورد ارزیابی واقع شدند. دوز معادل و ریسک سرطان در اندام های کبد، کولن، ریه، شکم، پستان، مثانه، تخمدان، سلول های خونی (لوسمی) و دیگر اندام ها به روش شبیه سازی مونت کارلو و توسط نرم افزار PCXMC محاسبه شد(3). داده های بیمار و تکنیک تصویربرداری شامل سن، جنسیت، وزن، ارتفاع، ضخامت، kVp، حاصلضرب دوز- سطح (DAP)، تکنیک و نمای تصویربرداری، نوع فیلتر، ابعاد میدان و فاصله چشمه تا پوست ثبت و دوز معادل و ریسک سرطان براساس شبیه سازی مونت کارلو و بر روی فانتوم معادل انسان بر اساس گزارش 103 ICRP (4) با کمک نرم افزار محاسبه گردید (شکل 1). متوسط دوز معادل اندام های مختلف بدن در تکنیکهای مختلف تصویربرداری EOS در جدول 1 نشان داده شده است. همانطور که مشاهده می شود، بیشترین مقدار متوسط دوز معادل در مثانه در تکنیک کل بدن بدست آمد (mSv 237/0) و کمترین مقدار نیز متعلق به مغز استخوان در تکنیک کل بدن بود (mSv 075/0). داده های جدول 1 متوسط مقادیر دوز معادل بین زنان و مردان است و نتایج تفاوت اندکی در مقدار دوز معادل در زنان و مردان، نشان داد. بنابر این، به نظر می رسد مقدار دوز معادل تنها به میزان پرتو جذب شده توسط اندام های مختلف بدن وابسته می باشد و جنسیت در آن دخیل نیست. نتایج محاسبه ریسک سرطان در اندامهای مختلف در تکنیک تمام بدن به عنوان نمونه در جدول 2، نمایش داده شده است. بیشترین متوسط ریسک سرطان در تصویربرداری EOS، مربوط به ریه در تکنیک تمام بدن بود (56/2 ابتلا یا مرگ ناشی از سرطان در ملیون نفر) و کمترین مقدار نیز مرتبط با لوکمیا در هر سه تکنیک بدست آمد. با مقایسه نتایج دوز معادل وریسک سرطان مشاهده شد که اندام هایی با بیشترین دوز معادل، لزوماً دارای بیشترین ریسک سرطان نمی-باشند. به نظر می رسد این تفاوت می تواند به دلیل ضریب وزنی بافت (WT ) متفاوت اندام ها باشد. WT در ریه، 12/0 می باشد (4) که جزو بالاترین ضریب وزنی بافت ها است. همچنین در تکنیک تمام بدن، ریه در فیلد پرتودهی قرار دارد و می تواند باعث افزایش ریسک سرطان ریه شود. به طور کلی، مقدار دوز معادل وابسته به پرتو جذب شده توسط بدن و مقدار ریسک سرطان، علاوه بر میزان پرتو جذب شده، وابسته به میدان تابش و WT نیز می باشد. دوز معادل و ریسک سرطان در اندام های مختلف بدن به دلیل میزان تابش پایین دریافت شده توسط بدن هنگام تصویربرداری EOS در قیاس با سایر مدالیته های تصویربرداری در حد پایین و قابل تأملی قرار دارد. مراجع [1] E.Melhem, A.Assi. EOS biplanar X-ray imaging: concept, developments, benefits, and limitations. J Child Orthop.10 (2016):1-14. [2] S.CN Hui, J.P.Pialasse. Radiation dose of digital radiography (DR) versus micro-dose x-ray (EOS) on patients with adolescent idiopathic scoliosis: 2016 SOSORT- IRSSD “John Sevastic Award” Winner in Imaging Research. Scoliosis Spinal Disord.29(2016); 11:46. [3] M. Tapiovaara, T. Siiskonen. PCXMC: A Monte Carlo program for calculating patient doses in medical x ray examinations, 2nd edn. (2008). [4] The 2007 recommendations of the International Commission on Radiological Protection: ICRP publication 103. Ann ICRP (2007).

کليدواژه ها

استریورادیوگرافی (EOS)، ریسک سرطان، دوز معادل.

کد مقاله / لینک ثابت به این مقاله

برای لینک دهی به این مقاله، می توانید از لینک زیر استفاده نمایید. این لینک همیشه ثابت است :

نحوه استناد به مقاله

در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:
مهدی قربانی , 1400 , دوز معادل و ریسک سرطان در ارگان های مختلف در استریورادیوگرافی (EOS) , ششمین کنفرانس(مجازی) سنجش و ایمنی پرتوهای یونساز و غیر یونساز